Σακχαρώδης Διαβήτης

Τα πιο συχνά συμπτώματα είναι η αυξημένη όρεξη (πολυφαγία), η αυξημένη δίψα (πολυδιψία), η συχνή και μεγάλη σε ποσότητα ούρηση (πολυουρία).  Παρά την πολυφαγία δεν υπάρχει πάντα αύξηση του βάρους. Αντίθετα μπορεί να παρατηρηθεί μείωση του σωματικού βάρους κυρίως σε νεαρά άτομα. Μερικές φορές εμφανίζεται θάμπωμα στην όραση, δηλαδή το παιδί ή ο ενήλικας δεν βλέπει καθαρά. Ενοχλήσεις όπως κνησμός (φαγούρα) στα γεννητικά όργανα μπορεί να παρατηρηθούν συχνά. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις χωρίς κανένα από τα παραπάνω συμπτώματα.

Τύπος 1:  το πάγκρεας δεν παράγει καθόλου ινσουλίνη και εμφανίζεται συνήθως σε μικρές ηλικίες.

Τύπος 2:  το πάγκρεας παράγει λίγη ινσουλίνη η οποία δεν αρκεί, ή παράγει ικανοποιητική σε ποσότητα ινσουλίνη, η οποία όμως δεν χρησιμοποιείται και δεν αξιοποιείται από τον οργανισμό. Εμφανίζεται συνήθως σε μεγαλύτερες ηλικίες, ενώ τα τελευταία χρόνια τον συναντάμε σε νεότερα άτομα.

Ενδιάμεσοι τύποι διαβήτη: π.χ. τύπου LADA κ.α.

Διαβήτης της εγκυμοσύνης.

Δευτεροπαθής διαβήτης, ως συνέπεια άλλων νοσημάτων (π.χ. όγκοι, χειρουργικές επεμβάσεις, παθήσεις του παγκρέατος, ενδοκρινοπάθειες,  μακροχρόνια λήψη ορισμένων φαρμάκων κ.α.). 

• Όσοι έχουν συγγενή πρώτου βαθμού διαβητικό. Αυτό δεν σημαίνει πως τα άτομα που έχουν κληρονομική προδιάθεση θα εμφανίσουν οπωσδήποτε διαβήτη. Η πιθανότητα να εμφανίσουν διαβήτη τα παιδιά μη διαβητικών γονέων είναι κάτω του 5%. Αντίθετα τα παιδιά των ατόμων με διαβήτη τύπου 2, έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα ανάπτυξης διαβήτη, κυρίως κατά την ενήλικο ζωή τους.
• Όσοι κάνουν καθιστική ζωή, όσοι δεν ασκούνται και εκείνοι που ακολουθούν τον σύγχρονο αγχώδη τρόπος ζωής.
• Άτομα ηλικίας άνω των 40 ετών
• Οι υπέρβαροι με Δείκτη Μάζας Σώματος (Body Masse Index) (BMI ≥  25). Είναι πολύ απλό να υπολογίσει κανείς το Β.Μ.Ι. του, αρκεί να διαιρέσει το σωματικό του βάρος (σε κιλά) δια το τετράγωνο του ύψους του (σε μέτρα). Π.χ. άτομο 80 κιλών με ύψος 1,90 μέτρα, έχει ΒΜΙ=80/  =22,1 δηλαδή < 25,άρα φυσιολογικό.
• Σε όσους είχε διαπιστωθεί προ-διαβήτης (προδιάθεση ή προ-στάδιο διαβήτη) τα προηγούμενα χρόνια, εμφανίζοντας επηρεασμένη γλυκόζη νηστείας ή επηρεασμένη ανοχή στη γλυκόζη.
• Οι γυναίκες που παρουσίασαν διαβήτη της κυήσεως ή γέννησαν παιδί με βάρος άνω των 4 κιλών.
• Οι γυναίκες που έχουν σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών.
• Οι υπερτασικοί (Αρτηριακή πίεση > 140/90 mmHg)
• Όσοι έχουν χαμηλή την HDL χοληστερόλη (≤ 35mg/dl) είτε αρκετά αυξημένα τριγλυκερίδια ( ≥ 250mg/dl).
• Οι άνθρωποι που έχουν ιστορικό αγγειακής νόσου (π.χ.στηθάγχη, έμφραγμα μυοκαρδίου, στεφανιαία νόσο, εγκεφαλικό επεισόδιο, ανεύρυσμα αορτής κ.λ.π.)
• Όσοι ανήκουν σε ορισμένες εθνικότητες (π.χ. Αφρο-Αμερικάνοι, Λατίνοι, Γηγενείς Αμερικάνοι, Ασιατο-Αμερικάνοι, Νησιά Ειρηνικού).

*  Σημειώνουμε ότι οι παραπάνω κατηγορίες ανθρώπων έχουν απλώς αυξημένες πιθανότητες να αναπτύξουν διαβήτη και για τον λόγο αυτό θα πρέπει να επιδεικνύουν ιδιαίτερη προσοχή. Η εφαρμογή των συμβουλών και των υποδείξεων του ιατρού, θεωρείται υψίστης σημασίας στην αλλαγή του τρόπου ζωής, αλλά και στην διενέργεια του απαιτούμενου προληπτικού εργαστηριακού ελέγχου, όποτε αυτός κρίνεται κατά περίπτωση αναγκαίος.

Ο  Σακχαρώδης Διαβήτης είναι η παθολογική κατάσταση κατά την οποία η γλυκόζη ή σάκχαρο του αίματος εμφανίζεται αυξημένη/ο. Υπεύθυνη γι αυτό θεωρείται η ορμόνη του παγκρέατος ινσουλίνη.

     Η ινσουλίνη είναι η αναγκαία ορμόνη που απαιτείται ώστε τα σάκχαρα, οι υδατάνθρακες (άμυλo) σε συνδυασμό με τα άλλα συστατικά των τροφών όπως οι βιταμίνες, τα μέταλλα, τα ιχνοστοιχεία κ.λ.π. να μετατρέπονται με ομαλό τρόπο σε ενέργεια – απαραίτητη για την καθημερινή μας δραστηριότητα – διατηρώντας φυσιολογικά τα επίπεδα γλυκόζης (σακχάρου) στο αίμα.

Η ινσουλίνη στους διαβητικούς, είτε δεν μπορεί να παραχθεί, είτε παράγεται ελάχιστα και δεν αρκεί ώστε να εξουδετερώσει τα υψηλά επίπεδα γλυκόζης στο αίμα. Η ινσουλίνη μπορεί επίσης να παράγεται στον διαβήτη αλλά να μην έχει την δυνατότητα να χρησιμοποιηθεί σωστά. Σε κάθε περίπτωση, το τελικό αποτέλεσμα είναι η εμφάνιση του διαβήτη, με κύριο χαρακτηριστικό το υψηλό σάκχαρο του αίματος. Εάν μάλιστα η τιμή του σακχάρου ξεπεράσει κάποια όρια, αρχίζει να περνάει μέσω των νεφρών στα ούρα. Έτσι προκαλείται πολυουρία αφού το σάκχαρο που φτάνει στα ούρα συμπαρασύρει μαζί του νερό.

Σύμφωνα με παγκόσμιες μελέτες, εκτιμήθηκε ότι το 2003 υπήρχαν 194.000.000 άνθρωποι ανά τον κόσμο που διαγνώσθηκαν με διαβήτη, ενώ προβλέπεται ότι ο αριθμός αυτός θα φτάσει τα 330.000.000 το έτος 2025.

Αξίζει να σημειωθεί πως σήμερα, από το σύνολο των διαβητικών ατόμων, το 1/3 δεν γνωρίζει ότι πάσχει από τη νόσο. Αναμφίβολα μιλάμε  για μια παγκόσμια μάστιγα, η οποία με κάθε τρόπο πρέπει να καταπολεμηθεί.

Τα πιο συχνά συμπτώματα είναι η αυξημένη όρεξη (πολυφαγία), η αυξημένη δίψα (πολυδιψία), η συχνή και μεγάλη σε ποσότητα ούρηση (πολυουρία). Παρά την πολυφαγία δεν υπάρχει πάντα αύξηση του βάρους. Αντίθετα μπορεί να παρατηρηθεί  μείωση του σωματικού βάρους κυρίως σε νεαρά άτομα. Μερικές φορές εμφανίζεται θάμβος (θάμπωμα) στην όραση, δηλαδή το παιδί ή ο ενήλικας δεν βλέπει καθαρά. Ενοχλήσεις όπως κνησμός (φαγούρα) στα γεννητικά όργανα μπορεί να παρατηρηθεί συχνά. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις χωρίς κανένα από τα παραπάνω συμπτώματα.

Οι ασθενείς με διαβήτη μπορεί να εμφανίσουν διάφορες επιπλοκές. Αυτές διακρίνονται σε οξείες και μακροπρόθεσμες (μακροχρόνιες).

        Οξείες, δηλαδή αυτές με άμεση εμφάνιση, θεωρούνται οι επιπλοκές που δημιουργούνται ως ταχεία αντίδραση του οργανισμού είτε στις πολύ αυξημένες τιμές γλυκόζης (σακχάρου) στο αίμα κάτι που στην ιατρική ορολογία ονομάζεται και εμφανίζεται για τον διαβήτη τύπου Ι : ως διαβητική κετοξέωση και για τον διαβήτη τύπου ΙΙ : ως υπερωσμωτική υπεργλυκαιμική κατάσταση, είτε στις πολύ χαμηλές τιμές γλυκόζης ατόμων με διαβήτη που λαμβάνουν συνήθως θεραπεία και λέγεται υπογλυκαιμία. Οι καταστάσεις αυτές θεωρούνται επικίνδυνες εάν δεν υπάρξει έγκαιρη και ορθή αντιμετώπιση.    

Όπως προαναφέραμε είναι μια από τις οξείες επιπλοκές του διαβήτη. Πρόκειται για επείγουσα κατάσταση που συμβαίνει σε ασθενείς με πλήρη ή σχεδόν πλήρη έλλειψη ινσουλίνης (κυρίως τύπου 1). Μπορεί να αποτελέσει και την πρώτη εκδήλωση του διαβήτη τύπου 1, όταν οι ανάγκες του οργανισμού σε ινσουλίνη ξαφνικά δεν μπορούν να καλυφθούν. Αυτό μπορεί να συμβεί και σε πολύ υψηλές τιμές σακχάρου π.χ κατά την εμφάνιση μιας λοίμωξης του οργανισμού. Η εμφάνιση της διαβητικής κετοξέωσης αρχίζει με συμπτωματολογία από την προηγούμενη μέρα με συχνοουρία και πολυουρία, με έντονη δίψα, αδυναμία, κοιλιακό πόνο, ναυτία ή και εμέτους του ασθενούς. Το σάκχαρο βρίσκεται στα ύψη, υπάρχει συνήθως αφυδάτωση, ενώ δεν  είναι σπάνιο ο ασθενής να βρεθεί ακόμη και σε κωματώδη κατάσταση. Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να μεταφερθεί άμεσα στο νοσοκομείο.

Είναι επίσης μια επείγουσα κατάσταση που έχει αρκετά κοινά με την διαβητική κετοξέωση. Συμβαίνει συνήθως σε ηλικιωμένους ασθενείς με διαβήτη τύπου ΙΙ και με αφορμή συνήθως κάποια οξεία πάθηση (λοίμωξη). Παρουσιάζεται σταδιακά με αδυναμία, πολυουρία και πολυδιψία. Το σάκχαρο είναι κι εδώ πολύ ψηλό, η αφυδάτωση είναι ακόμα μεγαλύτερη και το κώμα είναι επίσης η φυσική εξέλιξη για τον ασθενή εάν δεν αντιμετωπιστεί άμεσα σε νοσοκομείο.

Οι ακραίες τιμές γλυκόζης (πολύ υψηλές ή πολύ χαμηλές) μπορούν να αποφευχθούν: α. με τον τακτικό αυτοέλεγχο (συχνές  μετρήσεις σακχάρου στο σπίτι από τον ασθενή) και β. με την σωστή διατροφή σε συνδυασμό με την ενδεικνυόμενη άσκηση και με την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή.

Από τη στιγμή που θα γίνει η διάγνωση και ο υγιεινός τρόπος ζωής δεν ρυθμίζει σωστά το σάκχαρο, η ανάγκη έναρξης θεραπείας είναι επιτακτική ενώ στον διαβήτη τύπου Ι είναι και πολύ επείγουσα. Ο διαβητικός που δεν ακολουθεί την θεραπεία και τις οδηγίες του ιατρού του, είναι εκτεθειμένος στις επιπλοκές του διαβήτη, τόσο τις οξείες όσο και τις χρόνιες.

Η θεραπεία και η σωστή ρύθμιση του διαβήτη, εκτός από την αλλαγή των διατροφικών και καθημερινών συνηθειών (δίαιτα, άσκηση), συνδυάζεται και με φάρμακα (αντιδιαβητικά δισκία και ινσουλίνη).

Ο διαβήτης τύπου Ι ή νεανικός διαβήτης όπως συνηθίζεται να λέγεται, απαιτεί αντιμετώπιση αποκλειστικά και μόνο με ινσουλίνη, η οποία τα τελευταία χρόνια συνδυάζεται σε ορισμένους ασθενείς και με αντιδιαβητικά δισκία.

Ο διαβήτης τύπου ΙΙ, που συνήθως εμφανίζεται σε μεγαλύτερες ηλικίες και τα τελευταία χρόνια τον συναντάμε και σε νεότερα άτομα, αντιμετωπίζεται συνήθως με συνδυασμό δίαιτας, άσκησης και αντιδιαβητικών δισκίων. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις ασθενών αυτού του τύπου, κατά τις οποίες δεν επιτυγχάνεται σωστή ρύθμιση των τιμών σακχάρου με τα μέσα που αναφέραμε και απαιτείται προσθήκη  ινσουλίνης.

Σε κάθε περίπτωση, ο διαβητικός ασθενής δεν πρέπει να φοβάται την ινσουλίνη. Εάν πραγματικά κριθεί αναγκαία η χορήγηση της, θεωρείται βέβαιο, πως με τη σωστή συνεργασία που θα επιδείξει αλλά και με την ενημέρωση και εκπαίδευση που θα λάβει από τον ιατρό του, θα ρυθμίσει πολύ σύντομα το σάκχαρό του, αποτρέποντας μακροπρόθεσμα πιθανές επιπλοκές.

Ναι, η ινσουλίνη μπορεί να αυξήσει το σωματικό μας βάρος ελάχιστα. Η αναβολική της δράση είναι μια από τις ιδιότητές της, η ζωτική της όμως σημασία για την ρύθμιση του διαβήτη είναι η βασικότερη . Συζητάμε λοιπόν για αύξηση βάρους της τάξης 3-4 κιλών ενώ σε καμία περίπτωση δεν μπορούμε να αποδώσουμε ευθύνη στην χρήση ινσουλίνης για την ανάπτυξη παχυσαρκίας. Εάν με την έναρξη της ινσουλινοθεραπείας το βάρος αυξάνεται δυσανάλογα, πρέπει να αναζητήσουμε άλλους λόγους. Το μόνο σίγουρο είναι πως η ινσουλίνη είναι απαραίτητη για τη σωστή ρύθμιση του σακχάρου και απαραίτητη για την ζωή ιδίως στον διαβήτη τύπου Ι. Άρα η επίδραση της στο σωματικό βάρος έχει εντελώς δευτερεύουσα σημασία. Η προσπάθεια για έλεγχο του σωματικού βάρους με δίαιτα που συνοδεύεται από άσκηση, πρέπει να παραμένει στις προτεραιότητες κάθε ασθενούς, ανεξαρτήτως της φαρμακευτικής αγωγής που ακολουθεί. Εάν αυτό εφαρμοσθεί δεν θα υπάρξει καμία σχεδόν μεταβολή.

Όλες οι φαρμακευτικές ουσίες, για οποιαδήποτε πάθηση, μπορεί να εμφανίσουν ανεπιθύμητες ενέργειες. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να χορηγούνται πάντα με προσοχή και με βάση συγκεκριμένες ενδείξεις.      

Όσον αφορά την αντιδιαβητική θεραπεία, όταν χορηγείται σύμφωνα με τις ενδείξεις, οι ανεπιθύμητες ενέργειες είναι πολύ ήπιες και αμελητέες σε σχέση με το όφελος. Μοναδική σοβαρή επιπλοκή που πρέπει να έχουμε πάντα στο μυαλό μας είναι η υπογλυκαιμία.

Ως μακροπρόθεσμες ή μακροχρόνιες επιπλοκές του διαβήτη χαρακτηρίζονται οι επιπλοκές εκείνες που δημιουργήθηκαν σε σχετικά μεγάλο χρονικό διάστημα μετά την εμφάνιση της νόσου. Συνήθως και σε καθημερινή βάση ο άνθρωπος αυτός δεν έχει καταφέρει να πετύχει σωστή ρύθμιση των τιμών σακχάρου και έτσι βρίσκεται σε μια συνεχή μακροχρόνια υπεργλυκαιμία (αυξημένες ή πολύ αυξημένες τιμές γλυκόζης). Οι υψηλές τιμές σακχάρου κυκλοφορούν στο αίμα μέσω μικρών και μεγαλύτερων αγγείων και φτάνουν στα διάφορα σημεία του σώματος μας, γεγονός που βλάπτει την κατασκευή και την λειτουργία των ίδιων των αγγείων αλλά και των οργάνων που συνεχώς αυτά αιματώνουν. Η διαδικασία αυτή επιτελείται όσο το σάκχαρο είναι απορυθμισμένο (εκτός επιθυμητών στόχων) σε όλα τα αγγεία ανεξαρτήτου μεγέθους.

Καταρχάς η υπογλυκαιμία ανήκει στην κατηγορία των οξέων επιπλοκών του διαβήτη οποιουδήποτε τύπου και μορφής. Ως υπογλυκαιμία θεωρείται η πτώση του σακχάρου του αίματος κάτω από 75 mg %. Θεωρείται σχεδόν σπάνιο το γεγονός για διαβητικό ασθενή να μην βιώσει, έστω μια φορά καθ’ όλη την διάρκεια της ζωής του, ένα επεισόδιο υπογλυκαιμίας.  Είναι μια σοβαρή και επείγουσα κατάσταση η οποία μπορεί να προληφθεί με τη σωστή ευαισθητοποίηση των ασθενών.

• Χάνοντας βάρος : Ισχύει κυρίως για τα υπέρβαρα και παχύσαρκα άτομα, που ούτως ή άλλως διατρέχουν μεγάλο κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη. Είναι καλό η απώλεια βάρους να συνοδεύεται από τακτική σωματική άσκηση.
• Εάν λάβουμε υπ’ όψη μας ότι το 90% των ατόμων που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη τύπου II αντιμετωπίζει πρόβλημα παχυσαρκίας, τότε θα λέγαμε, ότι μειώνοντας κατά 20-30% περίπου τις προσλαμβανόμενες ημερήσιες θερμίδες, σε σχέση με αυτές που καταναλώνουμε, επιτυγχάνουμε το ήμισυ της αντιμετώπισης της νόσου.

• Καταναλώστε 4-6 γεύματα ημερησίως (πρωϊνό, μεσημεριανό, βραδινό) και ενδιάμεσα γευματίδια ή σνάκς ως: πρόγευμα, απογευματινό αλλά σε πολύ μικρές ποσότητες  
• Χρησιμοποιήστε για τα κυρίως γεύματα σας, μεσαίου μεγέθους ρηχά πιάτα (πιάτο φρούτου).
• Αποφύγετε τα σάκχαρα που απορροφώνται από τον οργανισμό ταχέως (ζάχαρη, μέλι, χυμοί φρούτων, τρόφιμα με φρουκτόζη, γλυκίσματα, παγωτά, αναψυκτικά).
• Σε όλα τα γεύματα σας πρέπει να καταναλώνετε μικρές ποσότητες από υδατάνθρακες βραδείας απορρόφησης όπως: μαύρο ή πολύσπορο ψωμί χωρίς προσθήκη ζάχαρης, ολικής άλεσης ζυμαρικά, μη αποφλοιωμένο σκούρο ρύζι.
• Προτιμήστε : ψάρι, κοτόπουλο, γαλοπούλα, κουνέλι στον ατμό ή στην σχάρα, ελαιόλαδο και ημιαποβουτυρωμένα ή πλήρως αποβουτυρωμένα γαλακτοκομικά.  

         Η προσβολή και βλάβη των μικρών μας αγγείων λόγω διαβήτη ονομάζεται ιατρικώς μικροαγγειοπάθεια. Μία από αυτές τις επιπλοκές μικροαγγειοπάθειας είναι η λεγόμενη αμφιβληστροειδοπάθεια, όταν έχουν υποστεί βλάβη τα πολύ μικρά αγγεία του ματιού. Επειδή στα πρώτα στάδια βλάβης των αγγείων των ματιών μας δεν προκαλούνται συμπτώματα, είναι πολύ σημαντικό να γίνεται η εξέταση «βυθοσκόπηση» από οφθαλμίατρο κάθε χρόνο.

        Μια άλλη μικροαγγειακή επιπλοκή μπορεί να είναι και η αποκαλούμενη διαβητική νεφροπάθεια όταν έχουν επηρεασθεί τα μικρά αγγεία εντός των νεφρών, εμποδίζοντας το φιλτράρισμα ή αλλιώς τον μηχανισμό κάθαρσης του οργανισμού από τις βλαβερές ουσίες που παρήχθησαν μετά την πέψη και τον μεταβολισμό τροφών, υγρών, φαρμάκων κ.λ.π. Η διαβητική νεφροπάθεια μπορεί να οδηγήσει σε νεφρική ανεπάρκεια. Η διατήρηση των επιπέδων σακχάρου αίματος αλλά και αρτηριακής μας πίεσης κοντά στα φυσιολογικά επίπεδα, μειώνει τον κίνδυνο νεφρικής ανεπάρκειας. Ο έλεγχος πρέπει να γίνεται προληπτικά κάθε χρόνο

      Τέλος η ονομαζόμενη διαβητική νευροπάθεια είναι η επιπλοκή που μέσω βλάβης των αγγείων που αιματώνουν τις νευρικές καταλήξεις ή απολήξεις όπως λέγονται των νεύρων, μπορούν να προκαλέσουν διάφορα συμπτώματα. Ο συχνότερος τύπος είναι η περιφερική νευροπάθεια, η οποία εκδηλώνεται συνηθέστερα με συμπτώματα από τα πόδια καθότι προσβάλλει κυρίως τα αισθητήρια νεύρα (μουδιάσματα, μείωση της αίσθησης πόνου, θερμότητας, ψύχους κλπ). 

Όταν μιλάμε για μεγαλύτερα αγγεία του οργανισμού εννοούμε:

     α. τα αγγεία της καρδιάς ή στεφανιαία, που αιματώνουν την ίδια αλλά και πολλά άλλα όργανα

     β. τα εγκεφαλικά αγγεία τα οποία τροφοδοτούν τον εγκέφαλό μας με αίμα και

     γ. τα περιφερικά (περιφερειακά) αγγεία κυρίως των κάτω άκρων τα οποία μέσω φυσιολογικής αιμάτωσης και του τελευταίου απομακρυσμένου ιστού, επιτυγχάνουν το καλό χρώμα του δέρματος, την σωστή ύγρανση της επιδερμίδος και  την φυσιολογική ανά φύλο τριχοφυϊα.  

     Στον σακχαρώδη διαβήτη που δεν ρυθμίζεται σωστά, δυστυχώς τα αγγεία αυτά προσβάλλονται δημιουργώντας την λεγόμενη μακροαγγειοπάθεια. Με αυτόν τον όρο εννοούμε τις βλάβες των αγγείων της καρδιάς, του εγκεφάλου και των περιφερικών αρτηριών λόγω αθηροσκλήρωσης (σκλήρυνση και απώλεια της ελαστικότητας των αγγείων από συσσώρευση λίπους στο εσωτερικό τους τοίχωμα, προκαλώντας με την πάροδο του χρόνου στένωση ή και πλήρη φραγή της ροής του αίματος). Η αθηροσκλήρωση δεν είναι «προνόμιο» μόνο των διαβητικών στους οποίους φυσικά εμφανίζεται πολύ συχνότερα και νωρίτερα αλλά και του υπόλοιπου μη διαβητικού πληθυσμού. Η μακροαγγειοπάθεια εκφράζεται γενικώς ως καρδιαγγειακή νόσος που αφορά κατά κύριο λόγο τους διαβητικούς ασθενείς. Τέλος η μακροαγγειοπάθεια αποτελεί παράγοντα κινδύνου για την ανάπτυξη του αποκαλούμενου «διαβητικού ποδιού».

Η καρδιαγγειακή νόσος είναι η συχνότερη αιτία θανάτου και αναπηρίας στα άτομα με διαβήτη. Αυτή περιλαμβάνει την ονομαζόμενη στηθάγχη (πόνο στο στήθος ή δυσφορία), το έμφραγμα του μυοκαρδίου (καρδιακή προσβολή), την συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια (αδυναμία της καρδιάς, η οποία οδηγεί σε συσσώρευση υγρού στους πνεύμονες και τους περιβάλλοντες ιστούς του σώματος), το εγκεφαλικό επεισόδιο, την περιφερική αρτηριοπάθεια (μειωμένη ροή αίματος προς τα κάτω κυρίως άκρα) με συνήθη έναρξη των συμπτωμάτων ως διαλείπουσα χωλότητα (πόνος στη γάμπα κατά το περπάτημα, που αναγκάζει τον ασθενή να σταματήσει μετά από κάποια μέτρα). Η υψηλή αρτηριακή πίεση, η υψηλή χοληστερόλη και η υψηλή γλυκόζη αίματος (όλα συχνά στο διαβήτη) είναι ορισμένοι από τους παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου. Η όσο το δυνατόν, καλύτερη διατήρηση των επιπέδων της γλυκόζης αίματος κοντά στα φυσιολογικά επίπεδα, μαζί με την συχνή πραγματοποίηση ιατρικού ελέγχου (τσεκ-απ) και αιματολογικών εξετάσεων, ενδέχεται να βοηθήσει στην καθυστέρηση και πρόληψη τέτοιων  επιπλοκών από τον διαβήτη.

Τα άτομα με διαβήτη μπορούν να εμφανίσουν προβλήματα πτωχής κυκλοφορίας στα πόδια, ως αποτέλεσμα της βλάβης στα αιμοφόρα αγγεία. Τα προβλήματα αυτά αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης ελκών, λοιμώξεων. Οι διαβητικοί ασθενείς διατρέχουν υψηλό κίνδυνο ακρωτηριασμού, ο οποίος μπορεί να είναι έως και 25 φορές μεγαλύτερος σε σχέση με τα άτομα χωρίς διαβήτη.

      Ωστόσο, με καλή αντιμετώπιση, μεγάλο ποσοστό ακρωτηριασμών μπορεί να αποφευχθεί. Λαμβάνοντας υπόψη αυτούς τους κινδύνους, είναι σημαντικό τα άτομα με διαβήτη να ελέγχουν τακτικά τα πόδια τους, ώστε να εντοπίσουν τυχόν προβλήματα σε πρώιμη φάση. 

Με τον όρο αυτό περιγράφονται οι βλάβες που μπορεί να δημιουργηθούν στο πόδι ή πόδια ενός ασθενή με διαβήτη (από τον αστράγαλο και κάτω), ως αποτέλεσμα περιφερικής νευροπάθειας ή/και περιφερικής αρτηριοπάθειας ιδίως όταν συνδυάζονται με κάποιο τραυματισμό ο οποίος δεν έγινε αντιληπτός. Ο ασθενής με περιφερική νευροπάθεια μπορεί να μην αισθάνεται τα επώδυνα ερεθίσματα και σε επαναλαμβανόμενους μικροτραυματισμούς, π.χ. από στενό παπούτσι, μπορεί να δημιουργήσει πολύ μεγάλη και βαθειά πληγή (έλκος). Το έλκος αυτό, ειδικά σε αυτούς με κακή κυκλοφορία λόγω αρτηριοπάθειας, μπορεί να επιμένει για πολλούς μήνες, να μολυνθεί ή και να προκαλέσει οστεομυελίτιδα (λοίμωξη στο οστό που βρίσκεται από κάτω). Για τη θεραπεία των ελκών αυτών απαιτείται πρώτα απ’ όλα «αποφόρτιση» (ουσιαστικά να μην πιέζεται η περιοχή σχεδόν καθόλου). Επίσης απαιτείται τακτική τοπική περιποίηση ή τακτικός χειρουργικός καθαρισμός από τον ειδικό και κάποιες φορές ίσως και παράλληλη χρήση αντιβιοτικών. Δυστυχώς, η κατάληξη δεν είναι πάντα καλή και ο ακρωτηριασμός δεν μπορεί πάντοτε να αποφευχθεί. Γι’ αυτό είναι πολύ σημαντική η πρόληψη, η οποία βασίζεται σε ειδικά παπούτσια και πάτους για διαβητικούς, καθώς και η σωστή εκπαίδευση του διαβητικού πάνω στην καθημερινή φροντίδα των ποδιών του.

     Οι κύριες επιπλοκές του διαβήτη μπορούν να προληφθούν με τους εξής τρόπους:

• Σωστός και τακτικός έλεγχος των επιπέδων γλυκόζης αίματος
• Καλός έλεγχος της αρτηριακής πίεσης και των επιπέδων χοληστερόλης
• Πραγματοποίηση τακτικών εργαστηριακών, οφθαλμολογικών και ποδολογικών εξετάσεων
• Εκπαίδευση για εφαρμογή υγιεινών διατροφικών επιλογών και αύξηση της σωματικής δραστηριότητας
• Λήψη της φαρμακευτικής αγωγής σύμφωνα με τις οδηγίες του ιατρού

Η υπογλυκαιμία παρατηρείται συχνότερα στους θεραπευόμενους με ινσουλίνη ασθενείς. Ορισμένες φορές όμως εμφανίζεται και ως ανεπιθύμητο αποτέλεσμα της δράσης κάποιων φαρμάκων, ιδίως σε ηλικιωμένους ή σε αυτούς με κάποια ηπατική ή νεφρική διαταραχή.

     Τα αίτια της υπογλυκαιμίας μπορεί να είναι:

• Υπερδοσολογία αντιδιαβητικών δισκίων ή ινσουλίνης σε σχέση με τις ανάγκες του οργανισμού.
• Μη επαρκής λήψη τροφής, καθυστέρηση ή πλήρη παράλειψη γεύματος (ενώ χορηγήθηκαν κανονικά τα φάρμακα).
• Έντονη σωματική δραστηριότητα (μεγαλύτερη από την προτεινόμενη σε διάρκεια και ένταση) για την οποία ο ασθενής δεν φρόντισε να καλύψει με επιπλέον λήψη ποσότητας υδατάνθρακα ή με μικρή μείωση της λαμβανόμενης ινσουλίνης.
• Ένταση, υπερβολική ζέστη.
• Κατανάλωση αλκοόλ χωρίς παράλληλη λήψη υδατανθράκων.
• Σπανιότερα εξαιτίας άλλων χρόνιων καταστάσεων όπως η νεφρική ανεπάρκεια ή νευροπάθεια του αυτονόμου νευρικού συστήματος.

Η μέτρηση του σακχάρου πρέπει να γίνει άμεσα όταν υπάρχουν κάποια συμπτώματα.

      Τα συμπτώματα που μπορεί να αισθάνεται ο διαβητικός με υπογλυκαιμία είναι :Αίσθημα πείνας, ανησυχία, έλλειψη συγκέντρωσης, επιθετικότητα, υπερβολική εφίδρωση, ζάλη, τρέμουλο (τρόμο), Αίσθημα μουδιάσματος στα χείλη, ωχρότητα , ταχυκαρδία, πονοκέφαλο, θόλωση του νου, υπνηλία.

      Η τιμή που θα βρούμε μπορεί να είναι από 60-70 mg/dl έως και πολύ χαμηλότερα (στα 20-30 mg/dl όπου μπορεί ο ασθενής να βρίσκεται ακόμη και σε κώμα).  

        Η αντιμετώπιση της υπογλυκαιμίας γίνεται με τη χορήγηση υδατανθράκων.

        Όταν το άτομο επικοινωνεί και συνεργάζεται, μπορεί να πιει π.χ. ένα ποτήρι χυμό (τύπου Amita) ή coca-cola ή ένα ποτήρι νερό με μια κουταλιά ζάχαρη, ή να μασήσει 2-3 καραμέλες γλυκόζης (υπάρχουν στα φαρμακεία). Το να καταναλώσει κανείς γλυκά δεν είναι ο καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης καθότι αυτά εμπεριέχουν επιπλέον περιττές θερμίδες διότι παρασκευάζονται με ποσότητα λιπαρών τα οποία δυσκολεύουν  την επιθυμητή απορρόφηση των υδατανθράκων.

        Αν σε περίπτωση το άτομο με υπογλυκαιμία δεν συνεργάζεται ή βρίσκεται σε κώμα, η αντιμετώπιση πρέπει να γίνει στο νοσοκομείο με ενδοφλέβια χορήγηση γλυκόζης: Μην προσπαθείτε να βάλετε κανενός είδους τροφή στο στόμα ενός τέτοιου ατόμου, υπάρχει ο κίνδυνος επικίνδυνης εισρόφησης.  

1. να μην του χορηγηθούν υγρά, και να γίνει άμεσα ένεση ή ρινικός ψεκασμός γλυκαγόνης.
2. να κληθεί άμεσα ιατρός.