Διαταραχές Λιπιδίων

Οικογενής συνδυασμένη υπερλιπιδαιμία : σχετικά συχνή κατάσταση κατά την οποία περίπου οι μισοί εκ των συγγενών α’ βαθμού ενός δυσλιπιδαιμικού ατόμου, εμφανίζει κάποιας μορφής υπερλιπιδαιμία. Ο κίνδυνος για πρώιμη αθηροσκλήρωση και στεφανιαία νόσο στα άτομα αυτά είναι μεγάλος. Σε ορισμένους ασθενείς προέχει η υπερτριγλυκεριδαιμία (αύξηση μόνο των τριγλυκεριδίων), σε άλλους η υπερχοληστερολαιμία (αύξηση μόνο της χοληστερόλης) και σε άλλους και οι δύο μορφές ταυτόχρονα.

Οικογενής υπερχοληστερολαιμία: κληρονομείται στην ετερόζυγη μορφή της με συχνότητα 1:500 (ένας στους πεντακόσιους) και στην ομόζυγη μορφή της με πολύ μικρότερη συχνότητα 1: 1.000.000. Για να εμφανισθεί η τελευταία πρέπει και οι δύο γονείς να πάσχουν από ετερόζυγη οικογενή υπερχοληστεριναιμία.

ΟΛΙΚΗ ΧΟΛΗΣΤΕΡΟΛΗ:  εκτός από τις δυσμενείς συνέπειες που προκαλεί η αύξηση της τιμής στο αίμα, η ίδια πρέπει να βρίσκεται σε φυσιολογικά επίπεδα στον οργανισμό, διότι θεωρείται αναγκαία για τη σύνθεση πολλών χρήσιμων ουσιών όπως : χολικά οξέα, φυλετικές ορμόνες και βιταμίνες. Βρίσκεται σε τρόφιμα όπως : συκώτι, αυγά, κρέας και γαλακτοκομικά προϊόντα. Το ανθρώπινο ήπαρ (συκώτι), συνθέτει τις μεγαλύτερες ποσότητες χοληστερόλης (περίπου 60%) και τις βγάζει στο αίμα, ενώ το υπόλοιπο 40% προσλαμβάνεται μέσω της διατροφής.

Καθένα από τα είδη των λιπιδίων που κυκλοφορούν στο αίμα μας, βρίσκονται ενωμένα με κάποια πρωτεϊνη. Λιπίδιο και πρωτεϊνη μαζί, σχηματίζουν την λιποπρωτεϊνη. Οι πιο δημοφιλείς λιποπρωτεϊνες είναι οι:

HDL Ή « ΚΑΛΗ ΧΟΛΗΣΤΕΡΟΛΗ» : Πρόκειται για την λεγόμενη α-λιποπρωτεϊνη ή λιποπρωτεϊνη υψηλής πυκνότητας. Η HDL χοληστερόλη θεωρείται ευεργετική για την υγεία των αγγείων, διότι έχει ως στόχο τον καθαρισμό τους από διάφορα βλαπτικά λιπαρά υπολείμματα. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο επιθυμούμε, οι τιμές μόνο αυτού του λιπιδίου να μην βρίσκονται σε πολύ χαμηλά επίπεδα

LDL Ή « ΚΑΚΗ ΧΟΛΗΣΤΕΡΟΛΗ» : Πρόκειται για την λεγόμενη β-λιποπρωτεϊνη ή λιποπρωτεϊνη  χαμηλής πυκνότητας. Κατέχει περίπου το 70% της ολικής χοληστερόλης που κυκλοφορεί στον οργανισμό μας. Οι αυξημένες τιμές της, υποδηλώνουν συσσώρευση κακής ποιότητας λιπιδίων στα τοιχώματα των αγγείων. Αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης είναι : η σκλήρυνση( αρτηριοσκλήρωση ή αθηρωμάτωση) των αγγείων, η δημιουργία πλάκας (αθηρωματική πλάκα) στο εσωτερικό του τοίχωμα και η παρεμπόδιση της ομαλής κυκλοφορίας του αίματος.

Άλλες λιγότερο γνωστές λιποπρωτεϊνες είναι οι προ-β-λιποπρωτεϊνες ή πολύ χαμηλής ποιότητας (VLDL) και τα χυλομικρά τα οποία ανιχνεύονται στο αίμα σε μορφή μικρών σταγονιδίων, ο αριθμός των οποίων υποδηλώνει και το ποσοστό του λίπους των τροφών που απορροφάει ο οργανισμός μετά την κατανάλωσή τους.

ΤΡΙΓΛΥΚΕΡΙΔΙΑ: πρόκειται, όπως υποδηλώνει και το όνομα τους, για λιπίδια αποτελούμενα από γλυκερόλη και τρία λιπαρά οξέα. Τα τριγλυκερίδια εμπεριέχονται λιγότερο σε φυτικές τροφές (σπόροι, καρποί) και περισσότερο στην τροφή ζωικής προελεύσεως (ζωικό λίπος, βούτυρο γάλακτος, συκώτι, σε άλλα κρέατα και εντόσθια). Στον ανθρώπινο οργανισμό τα τριγλυκερίδια παράγονται από κύτταρα του ήπατος (συκώτι), καθώς και από λιποκύτταρα του λιπώδους ιστού με την βοήθεια υδατανθράκων, πρωτεϊνων και τριγλυκεριδίων που βρίσκονται στις προσλαμβανόμενες τροφές.

Μπορούμε να συντάξουμε και μόνοι μας ένα απλό διαιτολόγιο. Αρκεί να διατηρήσουμε την ισορροπία , εξασφαλίζοντας το 15% της ημερήσιας ενέργειας σε πρωτεϊνες, το 30% σε λίπος και το υπόλοιπο 55% σε υδατάνθρακες. Σε κάθε περίπτωση να εφαρμόσετε μερικά από τα παρακάτω:

Περιορίστε την ποσότητα της τροφής ώστε να πλησιάσετε όσο το δυνατόν περισσότερο στο ιδανικό σας βάρος. Η παχυσαρκία αποτελεί μια από τις συχνότερες αιτίες αύξησης της χοληστερόλης.

Περιορίστε την ποσότητα των λιπαρών στο 30% περίπου των συνολικών ημερήσιων θερμιδικών αναγκών. Aν προσλαμβάνουμε π.χ. 1700 θερμίδες ημερησίως, το 30% είναι περίπου 500 θερμίδες. Επειδή το κάθε γραμμάριο λίπους έχει 9 θερμίδες, διαιρούμε το 500 με το 9 και βρίσκουμε την απαραίτητη ημερήσια κατανάλωση λίπους να ανέρχεται περίπου στα 45 γρ.

Προσοχή: το είδος των λιπαρών που πρέπει να καταναλωθεί είναι στο 50% μονοακόρεστα λίπη (δηλαδή ελαιόλαδο), στο 25% πολυακόρεστα λίπη (δηλ σογιέλαιο, καλαμποκέλαιο, ηλιέλαιο, βαμβακέλαιο) και μόνο στο υπόλοιπο 25% κορεσμένα λίπη (τροφές ζωικής προελεύσεως όπως κρέας, αυγά, θαλασσινά και πλήρη γαλακτοκομικά προϊόντα).

• Αγοράστε άπαχα μέρη κρέατος
• Αφαιρέστε τα υπάρχοντα λίπη πριν το μαγείρεμα, και στραγγίστε όσο περισσότερο λίπος μπορείτε πριν το σερβίρισμα. Χρησιμοποιείστε κάτω από τα τηγανισμένα κυρίως φαγητά, απορροφητικό χαρτί αν είναι αναγκαίο.
• Αναπτύξτε τη συνήθεια να τρώτε περισσότερα ψάρια και πουλερικά αφαιρώντας την πέτσα πριν το μαγείρεμα.
• Ζητήστε γάλα, τυριά και γιαούρτι με χαμηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά, αποφεύγοντας το βούτυρο στο περιεχόμενο τους. Μην ξεχνάτε ότι υπάρχει κρυμμένο λίπος σε πολλά καταναλωτικά αγαθά όπως: γλυκά, πίττες, πάστες, μπισκότα κ.α.
• Τα φρούτα και τα λαχανικά σε μεγάλες ποσότητες αλλά και το ψωμί, τα σιτηρά, τα ζυμαρικά και το ρύζι σε μικρότερες, κάνουν καλό.
• Εγκαταλείψτε την συνήθεια της προσθήκης αλατιού στο μαγείρεμα. Ο καθένας θα βάλει στο πιάτο του όσο αλάτι επιθυμεί και όσο του επιτρέπει η αρτηριακή πίεση και τα επίπεδα των λιπιδίων στο αίμα. Τα καπνιστά κρέατα, ψάρια, πουλερικά, αλλαντικά και τυριά, συνήθως περιέχουν εκτός από λιπίδια και πολύ αλάτι.
• Μην χρησιμοποιείτε βούτυρο στο μαγείρεμα. Το ελαιόλαδο αρκεί. Αποφύγετε την κρέμα γάλακτος. Τα νηστίσιμα γλυκά που γίνονται με ελαιόλαδο θεωρούνται υγιεινά όλες τις εποχές.
• Όλα τα γλυκά που έχουν πλήρες γάλα γίνονται εξίσου πετυχημένα και με αποβουτυρωμένο γάλα. Το ίδιο ισχύει και για τις σάλτσες. Χρησιμοποιήστε αποβουτυρωμένο γάλα στον καφέ σας. Όταν μαγειρεύετε κόκκινο κρέας, φτιάξτε το με λαχανικά και σερβίρετέ το με επιπλέον σαλάτα στο τραπέζι. Οι φυτικές ίνες των λαχανικών λειτουργούν ως « φίλτρο» , εμποδίζοντας το πέρασμα των λιπαρών από το τραπέζι στο αίμα σας.